Wanneer is vertalen aanpassen

Vertalen is het omzetten van een tekst van de ene naar de andere taal. Het gaat niet om het woord voor woord vertalen -want het proces is vele malen complexer dan dat-, het gaat om het vertalen van woorden in hun (culturele) context. In sommige gevallen wijkt deze zo enorm af dat een aanpassing nodig is om de lezer of luisteraar de essentie van de boodschap te laten begrijpen: zo kan hij erom lachen, huilen en de culturele referenties begrijpen. Een duidelijk voorbeeld van aanpassing is de televisieserie The Fresh Prince of Bel-Air waar in de Spaanse variant gekozen is voor namens als ‘Chiquito de la Calzada’, omdat dit grappiger was voor de Spaanse kijkers. Deze serie komt uit de jaren negentig. Vandaag de dag kunnen we genieten van al het audiovisuele materiaal in hun originele versies, maar 25 jaar geleden was dat bijna ondenkbaar. Ook het internet had toen nog lang niet alle huishoudens bereikt. Tijden veranderen en opvallende aanpassingen zoals deze zij nu niet meer zo vanzelfsprekend. Maar, wat gebeurd er als we een klassiek stuk opnieuw zouden vertalen? Een vertaling die vandaag gemaakt wordt zal afwijken van een vertaling van 100 jaar gelden, cultuur is namelijk dynamisch. Het lezen van een recente vertaling van een stuk van Shakespeare is veel vloeiender dan een vertaling van het begin van de vorige eeuw. Een ander duidelijk voorbeeld van aanpassing is dat van de etiquette die vrijwel dagelijks door iedereen gebruikt worden in e-mails. Elke taal heeft zijn eigen regels en een vertaling kan nooit letterlijk woord voor woord gemaakt worden (Un saludo (SP), Regards (EN), Cordialment (FR)). Terug naar de audiovisuele -en de commerciële en literaire- wereld, aanpassingen zijn noodzakelijk als een boodschap grappig over dient te komen. In het geval van tolken, kan altijd aan het publiek gevraagd worden of ze willen lachen omdat de spreker een grapje verteld heeft (dit wordt tenminste gezegd). Maar bij vertalingen werkt dit anders. Hier spelen oprechtheid en creativiteit een belangrijke rol bij het aanpassen aan de doelcultuur, als je tenminste wil dat de lezers je grappig vinden. We hebben het al verteld in de titel: vertalen is aanpassen. Vertaalmachines, en zelfs een groot deel van de professionele vertalers, zouden plaats moeten maken voor vertalers die wél in staat zijn om echt op een speciale manier contact te maken met de doelgroep.

Bij blarlo werken we met deze vertalers, in verschillende talencombinaties. Zoals we gezien hebben in deze korte samenvatting, dient het omzetten en aanpassen van teksten te gebeuren door echte taalprofessionals, of het nu gaat om een audiovisuele vertaling, een commerciële vertaling, een literaire vertaling of de vertaling van een marketingslogan. Gelukkig hebben wij veel vertalers in ons team die hier erg sterk in zijn, zij kunnen het verschil maken.

This post is also available in: Español (Spaans) Français (Frans)